چقدر در مورد «پام»ها می‌دانیم؟-لورازپام,دیازپام , کلونازپام

«حالت بده؟ اضطراب داری، شب ها خوابت نمی بره؟ دیازپام بخور، لورازپام بخور، کلونازپام بخور و... .» واقعا چند بار این جملات را شنیده اید، اصلا شاید خودتان این پیشنهاد را به کسی داده باشید! اما واقعا از این قرص های ریزی که مثل نقل و نبات مصرف می شوند، چیزی می دانیم؟ این قرص ها که در واقع معروف ترین خانواده دارویی آرام بخش و خواب آور در ایران هستند، چقدر بی خطر و کم عارضه هستند؟!

برای پاسخ به این سوالات گفت وگویی داشتیم با آقای دکتر آرمان ابراهیمی، داروساز، تا اطلاعاتی در زمینه قرص های آرام بخش و خواب آور کسب کنیم.

● مصرف دیازپام در دوران شیردهی و بارداری ممنوع

پزشکان، داروی دیازپام را برای بیمارانی که اضطراب یا التهاب دارند، تجویز می کنند و گاه در موارد تشنج و خواب آوری هم استفاده می شود. نکته مهم در مورد دیازپام این است که نباید آن را با هیچ داروی ضعیف کننده دیگر مغز از جمله داروهای بیهوشی و داروهای پایین آورنده فشارخون مصرف کرد.

اگر فردی به این دارو حساسیت دارد، یا کبد و کلیه اش مشکل دارد یا در افراد معتاد، بهتر است این دارو مصرف نشود. استفاده این دارو برای سالمندان و کودکان و همچنین مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی هم ممنوع است، زیرا این دارو در شیر مادر ترشح می شود و مشکلاتی را برای نوزاد به وجود خواهد آورد مگر در شرایط خاص و به دستور پزشک متخصص. این را هم بدانید که بعد از استفاده از هر دارو آن دارو جدا از اثرات مثبتی که در درمان هر فرد می گذارد، ممکن است عوارضی داشته باشد که گاهی سریعا این عوارض خود را نشان می دهد و گاهی در درازمدت.

دیازپام هم مانند تمام داروها عوارضی دارند که حتما تمام این عوارض در یک فرد دیده نمی شود. فرد ممکن است بعد از مصرف دیازپام خواب آلوده، گیج، بی حس و سست باشد و گاه ممکن است حواس پرت یا دچار اختلال در صحبت کردن شود.

موارد خاصی هم در عوارض دیازپام وجود دارد که به ندرت پیش می آیند و بهتر است به محض به وجود آمدن این نوع عوارض مصرف کننده دیازپام سریعا به پزشک خود مراجعه کند و آن موارد عبارتند از: اسهال، یبوست، دردگرفتگی عضلات شکم، اختلال در دید، خشکی دهان، حالت تهوع، اشکال در دفع ادرار، لرزش و خستگی غیرعادی. وقتی بیمار از دیازپام استفاده می کند، نباید سیگار بکشد زیرا کشیدن سیگار متابولیسم دیازپام را سرعت می دهد و اثربخشی بالینی آن را کم می کند.

● دیازپام وابسته ات می کند

کسانی که دیازپام مصرف می کنند، باید بدانند که این دارو موجب وابستگی جسمی و روانی می شود. گاهی ممکن است که بعد از مصرف دیازپام دچار سرگیجه شوید، در این گونه موارد باید از افتادن و آسیب دیدگی فرد جلوگیری شود و بهتر است قبل از خارج شدن از تختخواب یا مبلی که روی آن نشسته اید چند لحظه ای نیم خیز بمانید.

وقتی خانمی دیازپام مصرف می کند و در حین مصرف متوجه شود که باردار است، باید بلافاصله با پزشک خود مشورت کند تا پزشک تشخیص دهد که آیا خوردن دارو را ادامه دهد یا آن را قطع کند.

کسی که ناخواسته و غیرعمد یا در بعضی از مواقع به قصد خودکشی مقدار زیادی از دیازپام را مصرف کند، دچار علایمی مانند خواب آلودگی زیاد، کمبود هوشیاری، نشان ندادن عکس العمل، تنگی نفس، فشارخون، ناتوانی در صحبت کردن و به سختی راه رفتن و نداشتن تعادل بدن می شود که در این موارد تا از بین رفتن اثر دارو باید فشارخون و تنفس بیمار کنترل و علایم حیاتی او پیگیری شود. در صورت هوشیار بودن بیمار را باید وادار به استفراغ کرد و در موارد وخیم تر بیمار به وسیله پزشک شست وشوی معده شود.

● لورازپام، در کودکان و افراد مسن ممنوع

لورازپام دارویی است که برای موارد ضداضطراب، تسکین بخش و خواب آور تجویز می شود.

لورازپام هم مانند تمام داروهای دیگر عوارضی دارد از قبیل: بی قراری، فراموشی، آگاهی نداشتن نسبت به زمان و مکان، افسردگی، خواب آلودگی، سرگیجه، اشکال در صحبت کردن، لرزش ضعف و سردرد که در بعضی از موارد با عوارض دیازپام یکسان است.

کسی که به طور مداوم لورازپام مصرف می کند برایش وابستگی به وجود می آید به همین علت مصرف لورازپام خارج از دوره درمانی و بدون تجویز پزشک توصیه نمی شود.

عوارض جانبی لورازپام در کودکان که حساس تر از بزرگسالان هستند و همچنین سالخوردگان که از جوانان حساس ترند ممکن است بیشتر بروز کند. مصرف لورازپام که به عنوان رفع مشکل بی خوابی در اکثر سالخوردگان تجویز می شود بیشتر از جوانان باعث بروز خواب آلودگی در طول روز می شود و عوارضی مثل از دست دادن تعادل در سالخوردگان بیشتر از جوانان دیده می شود.

عوارضی وجود دارد که به صورت ناشایع ممکن است بعد از مصرف لورازپام به وجود بیاید این عوارض کم و نادر است اما اگر شخصی بعد از مصرف دچار این عوارض شد باید هرچه سریع تر به پزشک متخصص مراجعه کند. عوارضی مانند: عصبانیت و تحریک پذیری، احساسات دور از واقعیت، عرق کردن زیاد، تهوع و استفراغ، اختلال در حواس پنجگانه، تشنج و هذیان.

● بعد از مصرف لورازپام کافئین نخورید

وقتی که لورازپام مصرف می کنید باید دقت کنید تا از مصرف مقدار زیاد فرآورده های حاوی کافئین خودداری کنید برای اینکه کافئین ها در اثربخشی لورازپام تداخل ایجاد می کنند. اگر مدتی طولانی این دارو را مصرف کنید به آن وابسته می شوید، در زمان مصرف لورازپام برای اینکه صدمه نبینید بهتر است به آهستگی تغییر وضعیت دهید و به آرامی قدم بردارید.

داروی لورازپام را نباید در دوران شیردهی استفاده کرد، زیرا اثرات بسیار منفی روی نوزاد خواهد گذاشت.

● کلردیازپوکساید

پزشکان این دارو را برای رفع اضطراب تجویز می کنند. اگر بیماری های ریوی همراه با انسداد و تنگی مجاری تنفسی وجود داشته باشد، باید مصرف کلردیازپوکساید را قطع کرد، زیرا مصرف این دارو در بیماران ریوی و خردسالان موجب توقف تنفس می شود.

مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی بسیار خطرناک است. کلردیازپوکساید از جفت عبور می کند و عوارض خطرناکی روی جنین می گذارد، به همین علت پزشکان مصرف این دارو را خصوصا در سه ماهه اول بارداری ممنوع می کنند مگر به تشخیص و تجویز پزشک متخصص؛ یکی دیگر از مشکلاتی که این دارو به وجود می آورد، این است که در شیر مادر ترشح و موجب بی حالی، بروز مشکلات تغذیه ای یا کاهش وزن نوزاد می شود.

هشدارهایی در مورد مصرف کلردیازپوکساید وجود دارد. دارو را باید به مقدار تجویزشده پزشک مصرف کنید، زیرا در صورت مصرف مقدار اضافی ایجاد عادت به دارو به وجود می آید، باید توجه داشته باشید تنها در مواقعی که امکان خواب کامل شبانه برای شما وجود داشت از این دارو به عنوان خواب آور استفاده کنید تا بتوانید از این طریق از بروز فراموشی و خواب آلودگی طی روز آینده پیشگیری کنید. احتمال بروز مجدد بی خوابی بعد از قطع دارو وجود دارد. اگر چنانچه بعد از مصرف به هرگونه علایم جسمی یا روانی و مشکوک به عادت به این دارو شدید سریعا با پزشک متخصص مشورت کنید.

در مواقعی که افراد افسرده ای در اطراف شما هستند که تمایلات خودکشی دارند، باید از قرار دادن مقدار زیاد کلردیازپوکساید در دسترس این بیماران جلوگیری کنید.

کلردیازپوکساید مانند داروهای دیازپام و لورازپام و دیگر داروهای آرام بخش موجب خواب آلودگی می شود. به همین علت باید تا وقتی که عوارض این دارو را کاملا نشناخته اید و از برطرف شدن کامل آن اطمینان پیدا نکرده اید از رانندگی، دوچرخه سواری یا کار با ماشین آلاتی که نیاز به هوشیاری دارند، پرهیز کنید، رعایت این مساله در افراد سالمند بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد.

مصرف کلردیازپوکساید موجب پاسخ کاذب مثبت در آزمودن بارداری می شود

کلردیازپوکساید عوارضی دارد که با شیوع کم عبارتند از ناهماهنگی حرکات، سرگیجه و خواب آلودگی در روز (این مساله در بیماران مسن بیشتر دیده می شود) نامفهوم سخن گفتن، درد شکم، تاری دید، خشکی دهان، یبوست و کاهش میل جنسی. این دارو در سالمندان، بیماران ناتوان، کودکان و به ویژه خردسالان و بیمارانی که نقص عملکرد کبدی یا کلیوی دارند، عوارض بیشتری دارد زیرا این افراد در سیستم اعصاب مرکزی حساس ترند و به همین دلیل توصیه می شود این دارو در این افراد با دوز کمتری آغاز شود.

داروهایی که برای جلوگیری از بارداری استفاده می شود موجب اختلال در حذف کلردیازپوکساید می شود پزشکان توصیه می کنند از مصرف این دو دارو با هم خودداری شود.

خانم ها باید توجه داشته باشند آنهایی که کلردیازپوکساید مصرف می کنند، ممکن است پاسخ کاذب مثبت در آزمون بارداری داشته باشند و همچنین باید بدانند که این دارو را در زمان بارداری و شیردهی مصرف نکنند.

● کلونازپام

بدون تجویز پزشک: هرگز

پزشکان این دارو را برای کسانی تجویز می کنند که دچار تشنج و اضطراب زیاد هستند. پزشکان توصیه می کنند افرادی که کلونازپام را به مدت طولانی و به مقدار زیاد مصرف می کنند و تصمیم دارند مصرف این دارو را قطع کنند حتما با پزشک خود مشورت کنند، به دلیل اینکه قطع ناگهانی این دارو باعث بروز حملات شدید تشنج می شود و در زمان قطع مصرف کلونازپام ممکن است لازم شود از داروهای ضدتشنج دیگری استفاده شود.

هنگام مصرف کلونازپام نباید آب گریپ فروت مصرف کرد و باید دانست که این دارو از جفت عبور می کند و برای مصرف در سه ماهه اول بارداری باید ابتدا منافع آن را در مقابل مضرات آن سنجید و حتی الامکان توصیه می شود از مصرف آن در طول بارداری به خصوص سه ماهه اول خودداری کرد.

این دارو باید در کسانی با سابقه بیماری هایی مثل کما، شوک و بیماری های کبدی و کودکان بسیار با احتیاط مصرف شود. کلونازپام اثرات مثبت و درمان گری دارد، اما در مواردی هم باعث بروز برخی عوارض می شود که ممکن است این عوارض در تمام افراد دیده نشود، اما بعضی افراد بعد از مصرف کلونازپام دچار سرگیجه، منگی، خواب آلودگی و از دست دادن مهارت در انجام کارها می شوند.

در بعضی افراد به ندرت دیده می شود که پس از مصرف دچار تاری دید، یبوست، اسهال و سردرد، تهوع و استفراغ، اختلال در تکلم و خشکی غیرعادی دهان، کاهش فشارخون، ضربان نامنظم قلب، اختلال در حواس و رفتار و ضعف عضلانی می شوند که در هر حالت پزشکان توصیه می کنند که بعد از دیدن این عوارض سریعا به آنها مراجعه کنیم. بیماران سالمند به دلیل اینکه دچار کاهش عملکرد کلیه هستند ممکن است به مقدار مصرف کمتری از این دارو احتیاج داشته باشند و این افراد در معرض خطر بیشتر رخوت بیش از حد ناشی از مصرف داروهای ضعیف کننده هستند.

نسیم چراغلو

گردآوری و تنظیم:گروه سلامت پرشین پرشیا

www.persianpersia.com/health

روزنامه شرق ( www.sharghnewspaper.com ) :منبع